Ogólnopolskie

Oświadczenie - POLREGIO S.A. odwołało się do Krajowej Izby Odwoławczej ws. przetargu na kolejowe przewozy pasażerskie w województwie podlaskim.

Na mocy ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, organizatorem regionalnych kolejowych przewozów pasażerskich jest właściwy marszałek województwa. Ocenia on potrzeby przewozowe, na tej podstawie tworzy rozkład jazdy, opracowuje taryfę przewozową i zgodnie z wymogami IV pakietu kolejowego organizuje otwarty przetarg, w którym wybiera operatora do realizacji usługi publicznej jaką są regionalne kolejowe przewozy pasażerskie.

Przetarg na usługi przewozowe, co do zasady, ma na celu zapewnienie mieszkańcom regionu nieprzerwany dostęp do kolejowych przewozów pasażerskich. Warunki przetargu powinny być skonstruowane w taki sposób, aby wyłonić wykonawcę, który zaoferuje najwyższą jakość usług w najkorzystniejszej cenie, nie faworyzując określonych podmiotów. Interes pasażerów powinien być absolutnym priorytetem w każdym postępowaniu przetargowym.

W przetargu na świadczenie usług publicznych w zakresie wojewódzkich kolejowych przewozów pasażerskich na terenie województwa podlaskiego na lata 2025-2029 marszałek województwa wbrew rynkowej praktyce przerzucił na operatora wszystkie ryzyka wzrostu kosztów, wynikających z rosnących cen usług, kosztów pracy oraz z inflacji. To tym ważniejsze, że tylko w latach 2021-2024 niemal trzykrotnie wzrosły ceny energii trakcyjnej, o blisko 38% ceny paliwa trakcyjnego, a wskaźnik skumulowanej inflacji w Polsce w latach 2020-2024 wyniósł 47,6%.

W Unii Europejskiej regionalne przewozy pasażerskie są podstawową usługą publiczną każdego państwa członkowskiego, a co za tym idzie dostępną cenowo dla każdego pasażera, dlatego przychody z biletów pokrywają niecałe 40 proc. kosztów. W Polsce marszałkowie województw organizują przewozy kolejowe ze zwiększonego udziału w PIT i CIT.

Obecnie kwota przeznaczona przez marszałka województwa podlaskiego na zorganizowanie przewozów w latach 2025-2029 to łącznie prawie 368 mln zł, czyli 31,34 zł na pockm – mniej niż stawka rekompensaty na 2024 r. z uwzględnieniem Funduszu Kolejowego. W ostatnich latach dopłaty województw do zamówionej pracy eksploatacyjnej wzrosły średnio o 53,9% w porównaniu do wartości pierwotnych z umów PSC. W związku z tym zmiana zasad finansowania przewozów może narazić każdego wybranego operatora na straty. Brak waloryzacji kosztów w perspektywie wieloletniej de facto uniemożliwi realizację przewozów.

Zastrzeżenia POLREGIO budzą także kryteria sformułowane w specyfikacji warunków zamówienia. W postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego jedynym kryterium nie powinna być cena. Z pewnością proporcjonalnym kryterium udziału w postępowaniu przetargowym byłoby zapewnienie odpowiedniego poziomu utrzymania taboru, czyli np.: wykazania przez oferentów dostępu do zaplecza utrzymaniowego. Ma to fundamentalne znaczenie dla wykonywania pracy eksploatacyjnej oraz wysokiej dostępności taboru w regionach.  W innym wypadku stwarza się ryzyko, że przetarg wygra przewoźnik, który nie będzie miał możliwości realizacji zamówionego rozkładu jazdy, na czym stracą pasażerowie. Innym kryterium, które zdaniem POLREGIO narusza zasady uczciwej konkurencji i może prowadzić do faworyzowania określonych przewoźników, jest sprecyzowanie wieku pojazdów (muszą być wyprodukowane lub modernizowane nie później niż w 2015 r.) oraz minimalnej prędkości eksploatacyjnej (120 km/h).

Jesteśmy przekonani, że zaproponowane warunki przetargu mogą godzić w interes klientów – pasażerów województwa podlaskiego – i skutkować tym, że świadczone im usługi będą droższe,  gorszej jakości lub nie będą możliwe do zrealizowania. Dobro pasażerów powinno być priorytetem dla marszałka województwa podlaskiego, a stworzenie warunków finansowych, uwzględniających potencjalny wzrost cen usług w kolejnych pięciu latach, musi być wzięte pod uwagę, aby zapewnić odpowiednią jakość przewozów, przy zachowaniu stabilności finansowej każdego wybranego operatora kolejowego.