Polskie obiekty na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO

Na pewno nie raz słyszeliście o liście światowego dziedzictwa UNESCO i obiektach, które się na niej znajdują. Są to obiekty zarówno dziedzictwa kulturowego, jak i naturalnego, wszystkie o wyjątkowej powszechnej wartości dla ludzkości. Listę tworzy wyspecjalizowana organizacja ONZ - Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (z angielskiego United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization - czyli UNESCO). 

Na liście UNESCO do tej pory znalazło się około tysiąca obiektów z całego świata. 16 z nich leży na terenie Polski. Jesteście w stanie wymienić je wszystkie? Jeśli nie, nie martwcie się, bo przychodzimy z pomocą. Poniżej znajdziecie listę polskich obiektów, które zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO w kolejności chronologicznej, od tych które trafiły na nią najwcześniej do tych, które na liście goszczą od niedawna.

 

 

Stare Miasto w Krakowie

Na listę UNESCO zostało wpisane już w 1978 r. jako jeden z pierwszych 12 obiektów na świecie. Obszar objęty wpisem to Stare Miasto w obrębie starych murów, Wzgórze Wawelskie oraz dzielnice Kazimierz i Stradom. Jest to mała część współczesnego Krakowa, ale zgromadzone są tu najwspanialsze dzieła kultury i sztuki z całego tysiąca lat historii miasta.

 

Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni

To jedne z najstarszych kopalni soli kamiennej (w średniowieczu nazywanej „białym złotem”) na świecie i najdłużej czynne zakłady przemysłowe. Kopalnia Soli w Wieliczce, podobnie jak Kraków, na listę światowego dziedzictwa trafiła już w 1978 r.  W 2003 r. wpis został poszerzony o Zabytkową Kopalnię Soli w Bochni. Kopalnie te imponują kilometrami podziemnych korytarzy wydrążonymi na setkach metrów poniżej poziomu morza, które obecnie są udostępnione turystom do zwiedzania.

 

Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady

Auschwitz-Birkenau - Niemiecki Nazistowski Obóz Koncentracyjny i Zagłady, utworzony przez Niemców w 1940 r.  na terenie koszar wojskowych w Oświęcimiu, na listę UNESCO został wpisany w 1979 r. Miejsce to jest symbolem planowanego ludobójstwa i Szoah. To pomnik czarnych kart historii leżący w żywym mieście. Każdy dorosły Polak powinien odwiedzić to miejsce i poznać jego historię.

 

Puszcza Białowieska

Ten prastary, liczący sobie ok. 500 lat, las leżący na granicy Polski i Białorusi został wpisany na listę UENSCO w 1979 r. (wpis poszerzono o część białoruską w 1992 r.) Symbolem tego miejsca jest żubr, a na terenie puszczy znajduje się Białowieski Park Narodowy, o którym więcej możecie przeczytać w tym artykule na naszym blogu.

 

Stare Miasto w Warszawie

To druga po Krakowie i jedna z 4 polskich starówek wpisana na listę światowego dziedzictwa narodowego. Stare Miasto w Warszawie zostało wyróżnione przez UNESCO w 1980 r. jako przykład wyjątkowego pietyzmu w niemal całkowitym odrestaurowaniu najstarszego fragmentu miasta, zburzonego przez Niemców po powstaniu warszawskim. Najbardziej charakterystycznymi punktami Starego Miasta w Warszawie jest Kolumna Zygmunta oraz Zamek Królewski, w którym obecnie można oglądać zabytkowe sale, cenne dzieła sztuki, np. obrazy Rembrandta, insygnia królewskie Stanisława Augusta Poniatowskiego, insygnia władzy Prezydenta RP, czy urnę z sercem Tadeusza Kościuszki.

 

Stare Miasto w Zamościu

Kolejna starówka polskiego miasta, która trafiła na listę UNESCO, tym razem w 1992 r. W Zamościu w prawie niezmienionej formie do dziś zachował się pierwotny układ ulic renesansowego miasta, pozostałości dawnych fortyfikacji i liczne zabytkowe budowle. Całość zabudowań łączy cechy włoskiego miasta z tradycjami architektonicznymi środkowej Europy. A to za sprawą tego, że projekt starówki kanclerz Jan Zamoyski powierzył w XVI w. architektowi pochodzącemu z Padwy - Bernardo Morando.

 

Średniowieczny zespół miejski Torunia

Spośród wielu starych polskich miast, Komitet UNESCO zachwycił się również wyjątkowym średniowiecznym zespołem staromiejskim w Toruniu. Został on wpisany na listę światowego dziedzictwa w 1997 r. Toruń to perła gotyckiej architektury, gdzie mieści się przeszło 1100 zabytkowych budowli, a wśród nich również dom, w którym najpewniej na świat przyszedł Mikołaj Kopernik.

 

Zamek Krzyżacki w Malborku

Jedyny obiekt z północnej Polski, który do tej pory trafił na listę UNESCO. Miało to miejsce w 1997 r. Wybór tego miejsca przez Komitet nie dziwi, ponieważ Zamek w Malborku jest największym z zachowanych w Europie średniowiecznych zamków. Ta trzyczęściowa twierdza obronna w stylu gotyckim odwiedzana jest przez turystów z całego świata. Więcej na jej temat przeczytacie w istniejącym już wpisie na naszym blogu. 

 

Manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy w Kalwarii Zebrzydowskiej

Obiekt ten został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1999 r. Jest to znane miejsce pielgrzymek do położonego na Szlaku Papieskim, sanktuarium Ojców Bernardynów, nazywanego "polską Jerozolimą". Każdego roku przyjeżdża tu około miliona pielgrzymów. W Kalwarii Zebrzydowskiej znajdziemy też liczne kościółki, kapliczki i figury świętych. Najcenniejszym zabytkiem sakralnym jest natomiast wizerunek Matki Bożej Kalwaryjskiej w Kaplicy Zebrzydowskich.

 

Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy

Te największe w Europie drewniane budowle sakralne o konstrukcji szkieletowej zostały wpisane na listę UNESCO w 2001 r. Są to obiekty, które wyróżniają się niezwykłą historią ich budowy oraz  perfekcją konstrukcji szachulcowej i wspaniałym wykończeniem wnętrz polichromiami. W połowie XVII w. powstały trzy unikatowe konstrukcje - w Świdnicy, Jaworze i Głogowie. Niestety, ta ostatnia spłonęła w wyniku uderzenia pioruna.

 

Drewniane kościoły południowej Małopolski

Chodzi tu o 7 obiektów sakralnych we wsiach Binarowa, Blizne, Dębno, Haczów, Lipnica Murowana, Sękowa. Kościoły te zostały wpisane na listę UNESCO w 2003 r. Stanowią one grupę cennych historycznie i ciekawych architektonicznie drewnianych kościołów, w większości wybudowanych na konstrukcji zrębowej. Budynki te powstawały na terenie historycznej Małopolski już od końca XIV w. Stanowią one drugie najstarsze skupisko drewnianych kościołów w Europie, po kościołach klepkowych w Norwegii

 

Park Mużakowski

To obiekt transgraniczny, stanowi największy park stylu angielskiego w Polsce i w Niemczech. Na listę światowego dziedzictwa trafił w 2004 r., ponieważ uznawany jest za światowej klasy arcydzieło sztuki ogrodowej. Park zajmuję powierzchnię  blisko 700 ha i rozciąga się po obydwu stronach Nysy Łużyckiej, w okolicach Łęknicy w województwie lubuskim i niemieckiego Bad Muskau. Park Mużakowski powstał w pierwszej połowie XIX w., zaprojektowany został tak, by przypominał obraz malowany za pomocą roślin oraz by wykorzystywał miejscową roślinność dla podkreślenia sielskiego klimatu tego miejsca.

 

Hala Stulecia we Wrocławiu

Pewnie mało kto wie, że obiekt ten trafił na listę UNESCO. Stało się to w 2006 r. Doceniona została niezwykła konstrukcja tego budynku. Hala Stulecia została bowiem wzniesiona z wykorzystaniem żelbetonu, co stało się milowym krokiem w historii budownictwa. Wybudowano ją w latach 1911-1913 na podstawie planów architekta Maxa Berga na terenach Wystawy Stulecia jako budowlę wielofunkcyjną służącą rekreacji. Swoją rolę spełnia po dziś dzień, odbywają się tu koncerty, wielkie widowiska, a nawet mecze sportowe.

 

Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat

Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat wpisane zostały na listę UNESCO w 2013 r. Po naszej stronie granicy są to cerkwie w: Chotyńcu, Radruż, Smolniku, Turzańsku, Bunarach Wyżnych, Kwiatoniu, Owczarach i Powroźniku. Pięć z nich to cerkwie łemkowskie, dwie halickie, jedna zaś bojkowska. Świątynie te powstały w okresie od XVI do XIX w., wyróżniają się konstrukcją zrębową. Wszystkie zawierają też symboliczne odniesienia do mitów religijnych charakterystycznej dla danej społeczności. 

 

Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku w Tarnowskich Górach oraz system gospodarowania wodami podziemnymi

Jest to zespół 28 obiektów wpisanych na listę UNESCO w 2017 r. Obiekty te położone są głównie w Tarnowskich Górach oraz w części Bytomia i gminie Zbrosławice. Pod względem historycznym i technicznym tworzą one jedną całość, ponieważ związane są z wydobyciem rud srebra, ołowiu i cynku oraz z systemami odwadniania podziemi i wykorzystaniem wody pogórniczej do celów spożywczych. Zabytkowa Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach w latach 70. została udostępniona do zwiedzania. W budynku nadszybia działa również multimedialne muzeum.

 

Kopalnie krzemienia pasiastego i neolityczne osady w Krzemionkach Opatowskich

Dotarliśmy do ostatniego polskiego obiektu na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Krzemionkowski region prehistorycznego górnictwa krzemienia pasiastego, czyli tzw. Krzemionki Opatowskie zostały docenione w 2019 r. Miejsce to ma status Muzeum i Rezerwatu Archeologiczno-Przyrodniczego i ze względu na unikatową architekturę podziemi, doskonale zachowany krajobraz pogórniczy oraz walory naukowe zostało objęte ochroną archeologiczną i przyrodniczą. Obecnie największą atrakcją turystyczną Krzemionek jest trasa podziemna o długości prawie 500 m. oraz zrekonstruowana osada neolityczna, w której odbywają się warsztaty archeologiczne i lekcje muzealne.

 

To już cała lista polskich obiektów zaliczanych do światowego dziedzictwa UNESCO. Ciekawym wyzwaniem jest odwiedzenie wszystkich tych miejsc i sprawdzenie na własne oczy na czym polega ich wyjątkowość. Do końca wakacji pozostało jeszcze trochę czasu, może więc uda Wam się zaplanować kilka wycieczek zahaczających o te wyróżnione obiekty? Planując podróż, pomyślcie oczywiście o wyborze pociągu jako środka transportu. To wygodna, ekonomiczna i ekologiczna opcja, a regionalne połączenia POLREGIO umożliwią Wam podróż do większości opisanych miejsc. Szczegółowy rozkład jazdy pociągów sprawdzicie w wygodny sposób na ekranie swojego monitora i telefonu, na stronie portalpasazera.pl,w a bilety kupicie w aplikacji POLREGIO oraz na polregio.pl.